انواع ابر و آینده پردازش‌ابری

اجازه ندهید ناشناخته‌بودن مفاهیم موجب شود تصور کنید که درک آن‌ها دشوار است. در ابتدا ممکن است عبارت‌هایی نظیر “ابر آمیخته” یا مشابهات آن مثل “SaaS” برای شما همچون یک زبان بیگانه به نظر برسد اما به شما قول می‌دهیم که این مفاهیم در حقیقت بسیار ساده و قابل فهم باشند.

تولد ابرها!!!
اگرچه پردازش ابری یک واژه متعلق به قرن ۲۱ است، اما مفهوم و شالودۀ آن قدمت بالایی داشته و ریشه در زمانی پیش از دهۀ ۱۹۵۰ میلادی دارد. روزهایی که مشخصۀ آن، اتاق‌های سرور بزرگ با پردازنده‌ها و رایانه‌های فوق قوی غول‌آسا بود. این پردازنده‌های مرکزی یا  اَبَر رایانه‌ها میان چندین کاربر و از طریق اتصال‌هایی که بوسیلۀ ترمینال‌های اشتراکی برقرار می‌شد به اشتراک گذاشته‌می‌شد و این درحالی بود که بیشتر پردازش صورت‌گرفته، در خود این پردازنده‌های مرکزی یا اَبَر رایانه‌ها انجام‌می‌شد.
تصویری که ترسیم‌شد را در ذهن داشته‌باشید و فاصلۀ یک اینترنت میان ترمینال و ابَر رایانه را به آن اضافه کنید؛ متوجه خواهیدشد که آنچه در آن زمان وجود داشته، به شدت مشابه به پردازش ابری، ذخیره‌سازی ابری و سایر سرویس‌های ابری امروزی ما می‌باشد.
 

یک cloud یا ابر، در حقیقت طیف وسیعی از کامپیوترهایی را تشکیل می‌دهد که به یکدیگر متصل شده‌اند و به‌عنوان یک اکوسیستم (ecosystem) واحد عمل می‌کنند. ابرها به گونه‌ای پیکربندی می‌شوند تا یک یا چند نوع سرویس به خصوص (نظیر ذخیرۀ داده، تحویل محتوا، یا اپلیکیشن‌ها) را به‌گونه‌ای ارائه کنند که کاربران آن بتوانند از راه دور به این سرویس‌ها دسترسی داشته‌باشند.

نتیجه این‌است که سرویس‌های ابری کاملاً از پیش پیکربندی می‌شوند تا کاربر بتواند بدون نیاز به اعمال هیچ‌گونه تنظیمات خاصی، به بهره‌بردن از آن بپردازد. اما چرا واژه “ابر” برای این شیوه انتخاب شده‌است؟ هیچکس به‌طور دقیق مطمئن نیست؛ اما تصور یک پاسخ منطقی و قابل قبول چندان چیز سختی نیست. مجموعۀ عظیمی از واحدهای منفرد، زمانی‌که از دور نظاره شوند، به نظر می‌رسد مفهوم و تصویر یک ابر منحصربه‌فرد را تداعی کند. درست همانند ابری که از ذرات بخار آب یا غبارهای معلق در هوا به‌وجود می‌آید. یا اینکه در زبان‌های مختلف، به پرواز دسته‌جمعی پرندگان و ملخ‌ها نیز عبارت cloud یا ابر را نسبت می‌دهند؛ حال تصور مقیاس هماهنگی از کامپیوترها به‌عنوان یک ابر هم نمی‌تواند چندان دشوار باشد.

انواع ابر و مفهوم هر یک!!!
ابرها به شکل کلی در یکی از دو دسته‌بندی اصلی زیرساخت یا سرویس (خدمات) قرار می‌گیرند. از منظر زیرساختی، چهار دسته‌بندی متفاوت وجود دارد که به شرح زیر هستند:

ابر خصوصی (Private Cloud): ابر خصوصی به‌منظور استفادۀ یک واحد یا سازمان ایجاد شده و مختص خدمت‌رسانی به نیازهای همان واحد یا سازمان می‌ماند. البته با وجود این مسأله، ابر همچنان باید در خارج از مؤسسه و در فضای مخصوص دیتاسنتر باقی بماند تا مفهوم ابر به آن اطلاق شود. مدیریت یک ابر خصوصی می‌تواند به شیوۀ داخلی (توسط واحدی که از این ابر استفاده می‌کند) یا توسط شخص یا مرکز ثالث (که ابر را برای واحد مذکور مدیریت خواهد کرد) صورت پذیرد.

ابر عمومی (Public Cloud): واضح است که ابرهای عمومی برای استفادۀ عموم افراد در دسترس قرار دارند. از لحاظ ساختاری، تفاوت چندانی به‌جزء در ارائه دسترسی به اشخاصی که امکان استفاده از این سرویس‌ها را دارند میان ابر خصوصی و عمومی وجود ندارد. یک مثال محبوب از ابر عمومی می‌تواند سرویس شناخته‌شدۀ دراپ‌باکس (Dropbox) باشد.
 

ابر ترکیبی (Hybrid Cloud): هنگامی‌که یک ارائه‌کنندۀ خدمات ابری، هم سرویس عمومی و هم خصوصی ابری را ارائه کند، به‌عنوان “ابر ترکیبی” یا “ابر هیبریدی” شناخته می‌شود. برای‌مثال، وقتی دو ابر جداگانه برای کارکرد و عملکرد مشترک به یکدیگر می‌پیوندند و یا زمانی‌که یک شرکت خاص با هم ترکیب می‌شوند و برای ارائۀ سرویس‌های اضافی توسعه می‌یابند، ممکن‌است رخ دهد.
 

ابر اجتماعی (Community Cloud): هنگامی‌که یک ابر خصوصی درمیان چندین واحد یا سازمان به‌اشتراک گذاشته‌شود، به یک “ابر اجتماعی” تبدیل خواهدشد. یا از زاویۀ دیگر، یک ابر اجتماعی در حقیقت یک ابر شبه‌عمومی است که به چند سازمان یا واحد خاصی محدود شده‌است.

در زیر جدول، تفاوت میان ابر خصوصی، ابر عمومی، ابر ترکیبی و ابر اجتماعی بیان شده‌است.

از منظر طبقه‌بندی مبتنی بر سرویس، سه دستۀ کلی در حال حاضر وجوددارد که با توسعه و تحول روزافزون، سرویس ابرها تکامل می‌یابند:
 

زیرساخت به‌عنوان سرویس (IaaS): هنگامی‌که سرویس ارائه‌شده توسط “ابر” در برگیرندۀ منابع پردازشی نظیر سخت‌افزار سرور، پهنای‌باند شبکه یا سیستم‌های بالانس‌بار باشد، در چنین حالتی گفته می‌شود که این ابر ارائه‌کنندۀ زیرساخت است. یک نمونۀ شناخته‌شده از این نوع، سرویس‌های وب آمازون است.

پلتفرم به‌عنوان سرویس (PaaS): هنگامی‌که یک ابر، محیطی را ارئه می‌دهد که کاربران می‌توانند از آن برای توسعۀ نرم‌افزاری بهره ببرند، آنچه ارائه‌شده را پلتفرم می‌نامیم. چنین سرویسی برای کاربرانی که قصددارند تنها بر روی توسعۀ حقیقی برنامه تمرکز کرده و مجبور نباشند بار سنگین مدیریت و پیکربندی مسائل سخت‌افزاری و نرم‌افزاری سیستم میزبان را که موجب فعالیت ابر می‌شود بر دوش بکشند بسیار مناسب است. می‌توان سرویس Force.com را نمونه‌ای از این دسته نامید.

نرم‌افزار به‌عنوان سرویس (SaaS): معمولاً سرویس ارائه شده توسط ابر، مبتنی بر اعطای دسترسی به کاربران عمومی به نرم‌افزارها و برنامه‌هایی است که بر روی آن ابر قراردارند. نمونه‌های مطرح این دسته شامل جیمیل، بیس‌کمپ و نت‌فلیکس (Gmail, Basecamp, Netflix) می‌باشند.

آینده پردازش ابری!!!
با توجه به اینکه امروزه تکنولوژی ابری از عهدۀ چه کارهایی بر آمده‌اند، تصور اینکه تا چه‌میزان زندگی ما به سرویس‌هایی که از این تکنولوژی بهره می‌گیرند گره خورده، در ذهن هر کسی نقش می‌بندد.
برنامه‌های موبایل از گوگل درایو و دراپ‌باکس (Google Drive, Dropbox) گرفته تا برنامه‌هایی که ارتباطی به ذخیره‌سازی ندارند اغلب داده‌های خود را بر روی فضای ابری ذخیره می‌کنند. زیرساخت‌های ابری همان چیزی هستند که توان ارائۀ سریع و بی‌نقص محتوا را برای سرویس‌هایی نظیر آمازون و یوتیوب (Amazon, YouTube) فراهم می‌کنند. بدون “ابر” ما نیمی از برنامه‌های پر کاربرد امروزی را که برا ما در دسترس و موجود هستند، را نخواهیم داشت.
 

آیندۀ پردازش ابری
 

خطرات امنیتی(Security risks): ذخیره‌سازی ابری به کاربران این امکان را می‌دهد که از هر کجا و در هر شرایطی به داده‌های خود، حتی به‌صورت غیرمنتظره که حضوری در دستگاه‌های خودشان ندارد دسترسی پیدا کنند، خواه دستگاه در میان استفاده از داده‌ها دچار اشکال شود و خواه شخص درون یک پایانۀ عمومی شلوغ و به دور از سیستم خانگی خود باشد. نقطه مقابل این مزیت، مسألۀ اعتماد به سرویس‌های ارائه دهندۀ فضای‌ابری است که همیشه داده‌های شما را در امنیت و حریم‌ایمنی، حفظ و امانت‌داری کنند. هرچه ما در این مسیر به پیش می‌رویم، تکنولوژی ابری ملزم خواهد‌بود که سطح امنیت خود را برای پاسخگویی به نگرانی عمومی ناشی از وابستگی به سرویس‌های مبتنی بر آن افزایش داده و تقویت کند.

برنامه‌های وب بیشتر: نقطه عطف این حرکت هم‌اکنون نیز آغاز شده است. شرکت‌ها ‌هر ‌روز بر تعداد برنامه‌های خود که تنها بر بستر وب اجرا می‌شوند افزوده و برنامه‌های بومی در سیستم‌عامل‌ها کم‌رنگ‌تر می‌شوند. هر چند روند این تکنولوژی بیشتر در مسیر خود ادامه‌دارد؛ ما شاهد محصولات بسیار بیشتری خواهیم بود که نرم‌افزار “SaaS” یعنی نرم‌افزار به‌عنوان سرویس را اتخاذ می‌نمایند.
 

اینترنت اشیا: این شاخه که بیشتر به‌عنوان “مه” به‌جای “ابر” شناخته می‌شود، اما در هر صورت اینترنت‌اشیاء بخشی جدایی‌ناپذیر از آیندۀ ما خواهد‌بود. دنیایی را تصور کنید که در آن تمامی دستگاه‌ها و ابزارها به یک شبکه عظیم به یکدیگر متصل‌شده و خود این شبکه در ابرهای گسترده لانه گزیده‌است. به‌جای این‌که مجبور‌باشیم هر بار برای استفاده از داده‌ها آن‌ها را از ابر بازخوانی یا ارسال‌کنیم، همه‌چیز در ابر بوده و حس کارکرد روان‌تر و قابل درکی به خود می‌گیرد.

ترجمه: وحید ذبیح‌اله‌نژاد